Nella Koch – van der Meulen Apeldoorn 29-7-1934 -31-08-2024 Deventer

Onlangs kwam ons ter ore dat Nella Koch eind augustus is overleden. Ze heeft veel geknipt en jarenlang humorvolle columns geschreven in de Knip-Pers onder de titel: “Verknipte tijd”. Na het overlijden van haar man Jacques is ze verhuisd naar een wooncentrum om onder de mensen te zijn.
Hieronder vindt je het artikel wat Ieke Boosman over haar schreef in 2009.

Hernieuwde kennismaking met Nella Koch, Knip-Pers 2009-2

Het is een prachtige zonnige dag in april en het lijkt wel of iedereen onmiddellijk de zomerkleren uit de kast heeft gehaald. In Deventer zijn de terrasje overvol met mensen die zich koesteren in de zon. Deze weersomstandigheden zijn heel toepasselijk, want het is mijn bedoeling Nella Koch en haar belangeloze werk voor Terre des Hommes via deze rubriek eens in het zonnetje te zetten. In de Knip-Pers van september 1994 is er al ruim aandacht geschonken aan het fantasierijke knipwerk van Nella, maar in 15 jaar is er van alles en nog wat veranderd in haar leven. Wie Nella Koch is, weet eigenlijk iedereen in onze knipvereniging: ze staat bijn a altijd met een kraampje op de Contactdagen en prijst dan zeer enthousiast haar waren aan. We kennen haar van het prachtige boek met kinderliedjes ‘Laat nog eens horen’. Wie wat langer terugdenkt, ziet onmiddellijk dat geweldig leuke museum van haar in Twello op het netvlies verschijnen.
En schrijven kan ze ook nog! Ik geniet tenminste altijd erg van haar columns in de Knip-Pers, waarin ze met veel gevoel voor humor haar avonturen op knip- en ander gebied beschrijft. Maar weet iedereen ook wat Terre des Hommes inhoudt? Dat is een hulporganisatie voor kinderen over de hele wereld. En Nella zet zich al jaren met hart en ziel in voor Terre des Hommes.

Nella werd in Loenen in 1934 geboren. Haar vader was hoofd van de plaatselijke MULOschool en Nella en haar zusje gingen als brave meisjes na de lagere school naar dezelfde MULO en vervolgens naar de Kweekschool. Nella haalde ook nog haar hoofdakte. Toen ze 20 was, stond ze voor een (gemengde) klas van 54 kinderen, jawel! Ze ontmoette al vrij snel Jacques, trouwde met hem en werd meteen ontslagen, dat was in die tijd nu eenmaal gebruikelijk. In 1970 werd zoon Richard geboren en in 1972 verhuisde het gezin naar Veessen, een dorp met 600 inwoners waar een heerlijk huis met een tuin aan de IJssel werd betrokken. Nella zat graag in die tuin en breide daar sokken en truien, maar toen Kerstmis naderde, had ze bedacht dat het leuk zou zijn om eens zelf Kerstkaarten te gaan knippen. Dat lukte wonderwel. Het papierknippen lag haar heel goed, ze vond het fascinerend, vooral omdat het soms zulke verrassende resultaten opleverde. Nella, enthousiast en productief, knipte en knipte en vond het geweldig!

In 1983 verhuisde de familie Koch naar Deventer en vond opnieuw een prachtig huis aan de IJssel. Toen Nella in de krant las dat er een kniptentoonstelling in Roden gehouden zou worden, meldde ze zich spontaan zelf aan. Op die tentoonstelling hing haar werk tussen knipsels van o.a. Hil Bottema, Tjeert Lever, Jantje III, Irma Kerp, To van Waning. Allemaal beroemde namen waar ze zelfs nog nooit van gehoord had. Door To werd ze geattendeerd op de nieuwe Vereniging voor Papierknipkunst en ze werd onmiddellijk lid.  Nella gaf lessen, bekwaamde zich in het maken van silhouetjes, knipte kaarten-series, werkte in opdracht, exposeerde en demonstreerde. Er verschenen talloze stukken over haar en haar knipkunst in kranten en tijdschriften. Het aantal knipsels dat ze in de loop der tijden gemaakt heeft, is indrukwekkend, zoals ik mocht vaststellen bij het bekijken van haar plakboeken. Ze maakt trouwens altijd haar knipsels (behalve de symmetrische) in duplo, 1 exemplaar in wit en 1 exemplaar in zwart. Ze heeft jarenlang deel uitgemaakt van een folkloregroep uit Deventer en omstreken. In klederdracht liet de groep in binnen en buitenland zien hoe er bijvoorbeeld kaas en mosterd gemaakt werd, hoe er bezems werden gebonden, enzovoorts. Nella vertoonde haar knipkunsten met veel succes.

Door haar knipkunst had Nella in al die jaren kans gezien voor eigen inkomsten te zorgen en dat bleek de aanzet te zijn voor weer een totaal andere activiteit: Omdat ze kind in oorlogstijd was, bezat ze toen maar heel weinig speelgoed. Haar liefste bezit was een pop, maar tijdens bombardementen moest Nella met haar ouders en zusje naar de schuilkelder. In het duister en in de paniek viel de pop op de grond en een handje werd kapot getrapt. Nella´s verdriet was groot! Gelukkig had ze een vriendinnetje dat ook een mooie pop had en om haar te troosten mocht die pop een nachtje bij Nella komen logeren. Jaren later vond Nella in een rommelwinkel zo´n zelfde pop als haar vriendinnetje had en ze kocht de pop meteen. Deze pop nu vormde het begin van een enorme verzameling. Uit haar ‘knippotje’ kon ze allerlei oud speelgoed aanschaffen. Gelukkig was er een grote zolder in haar huis, waar ze al die mooie spulletjes kon uitstallen. Toen haar moeder overleed, kwamen er oude kleding en accessoires te voorschijn en ook die pasten heel goed bij haar verzameling. Die groeide en groeide. Toen Jacques in 1994 met pensioen ging, werd het plan bedacht om een locatie te gaan zoeken waar de verzameling van Nella aan het publiek kon worden getoond.

Het echtpaar Koch verhuisde naar Twello, waar hun museum ‘De Meulenhof’ werd geopend. Aan de hand van het verzamelde speelgoed werden prachtige tafereeltjes tentoongesteld: de dagen van de week (wasdag, strijkdag, versteldag, marktdag, boendag, bakdag, rustdag), geboorte, huwelijk, overlijden, Sinterklaas, Kerstmis, Pasen, enz. enz. Met veel liefde en fantasie schiep Nella een museumparadijsje. Ze leidde de bezoekers persoonlijk rond en vertelde daarbij allerlei sappige wetenswaardigheden. De bezoekers konden er ook koffie drinken en de lunch gebruiken, er was een expositie van Nella’s knipwerk en men kon een knipworkshop volgen. Het liep allemaal als een trein: in 4 jaar tijd hadden Jacques en Nella 10.000 kopjes koffie gezet! In 2002 kwam de euro, alle prijzen zouden moeten worden omgezet. Bovendien diende je, als je als museum mee wilde tellen, aan allerlei eisen te voldoen en gecertificeerd te zijn. Dat laatste houdt in dat alle gegevens van ieder stuk(je) van de enorme collectie per computer geregistreerd zou moeten worden. Nella en Jacques vonden dat het ogenblik gekomen was om te stoppen met hun museum en iets totaal anders te gaan beginnen.

Het echtpaar verkocht ‘De Meulenhof’ en de gehele collectie werd geveild. Hoewel het erg jammer was dat deze bijzondere verzameling niet bijeen gehouden kon worden, had Nella er toch vrede mee dat alle onderdelen ervan tenslotte weer bij liefhebbers terecht zouden komen. In haar museum had Nella al jarenlang door haar geknipte kaarten verkocht voor Terre des Hommes, een organisatie die zij een zeer warm hart toedraagt. Ze kwam nu op de gedachte een boek uit te laten geven met haar knipwerk, aan de hand van allerlei oude kinderliedjes. De opbrengst zou voor Terre des Hommes zijn. Gedreven als ze is, kreeg ze ook dat  voor elkaar. Ze zocht sponsors en knipte zich de blaren op de vingers. Het werd een prachtig boek en in korte tijd waren alle 2500 exemplaren uitverkocht!

Na ‘De Meulenhof’ was het echtpaar neergestreken in een appartementencomplex in Deventer, maar dat was van zeer korte duur. Het beviel hen daar absoluut niet: “Veel te saai, de geraniums gingen er dood!”, aldus Nella.
Het boek was klaar en Jacques en Nella waren weer toe aan een nieuw project. Dat werd een winkel waarvan de opbrengst ten goede zou komen aan Terre des Hommes! Een mooi oud pandje in de binnenstad voldeed precies aan hun eisen en in 2005 startten ze daar met hun idealistische nering. In 2007 kwam het huisje erboven leeg, wat een toeval! Ze trokken er in, gelukkig hoefde er niets geschilderd of behangen te worden. Een groot deel van hun spullen moesten ze weg doen, want dat paste niet in het huisje, maar dat vonden ze geen bezwaar, dat kon grotendeels naar het winkeltje. Een prachtig dakterras staat tot hun beschikking, dus wat wil je nog meer? Ze willen best nog meer, want behalve de winkel en dat dakterras zijn er nog andere geliefde bezigheden: fietsen, appeltaart eten, lezen. En er is een kleinkind waar op gepast wordt. Kortom: een druk bestaan! Aan knippen komt Nella de laatste tijd eigenlijk niet zo erg meer toe. Maar zij heeft in al die jaren zo’n enorme hoeveelheid knipsels gemaakt, daar kan ze met voldoening en plezier op terugkijken. Gelukkig heeft ze alles in plakboeken bewaard. En op diverse plekken in Nederland hangt werk van haar, onder andere in Westerbork, in het Deventer Museum en in het Openlucht Museum in Arnhem.

Deventer mag trots zijn op haar beroemde koek, maar zeker ook op Nella Koch! Wat een activiteiten heeft ze in de loop der tijd ontplooid. En dat alles met een enorm  doorzettingsvermogen, enthousiasme en met bovendien heel veel fantasie en gevoel voor humor. We hopen allemaal dat er nog veel zon mag schijnen voor haar, Jacques en de kinderen van Terre des Hommes!
Door Ieke Boosman